Tüp bebek kadın ve erkeğe ait üreme hücrelerinin vücut dışı koşullarda döllendirilmesi ve ardından döllenmiş yumurtanın tekrar rahme yerleştirilmesiyle gebelik elde etmeyi amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Doğal yollardan veya basit tedavilerle gebe kalamayan çiftlerde uygulanır.

Tüp bebek tedavisi ilk önce enfeksiyon veya cerrahi işlem sonucunda tüplerinde kalıcı hasar oluşan kadınlarda uygulanmaya başlanmıştır.  Kısa bir süre sonra ise, kısırlığa yol açan diğer nedenlerin tedavisinde de kullanılır hale gelmiştir.

Bu yöntemde, erkek ve kadın üreme hücreleri insan vücudundaki doğal koşullara benzer bir ortamda döllenme işlemine tabi tutulur. Dölleme iki şekilde yapılır.

1. Yumurtanın bulunduğu ortama belirli sayıda sperm bırakılarak, bunların yumurtayı döllemesi beklenir. Bu klasik tüp bebek dediğimiz yöntemdir.
2. Her bir yumurtanın içine bir tane sperm, mikroskop altında ve özel yöntemlerle yerleştirilir. İntrastoplazmik sperm enjeksiyonu denilen bu yöntem kısaca mikroenjeksiyon diye de anılır.

Mikroenjeksiyon yönteminde döllenme ve gebelik oranları daha yüksektir. Bu nedenle Türkiye'deki klinikler genellikle bu yöntemi kullanırlar. Bu işlemde elde edilen yumurtaların yaklaşık %75 inde döllenme oluşur. Embriyo veya cenin olarak da adlandırılan bu döllenmiş yumurtalar anneden alındıktan sonraki ikinci, üçüncü veya beşinci günde anne rahmine yerleştirilir. Bu işleme embriyo transferi denilir. Türkiye’de yasal düzenlemeler transfer edilecek embriyo sayısını sınırlamıştır. 35 yaşından genç annelerde tek embriyo transferi yapılır. İki defa tek embriyo transferi yapılmış kadınlarda iki embriyo transferi yapılabilir. Anne yaşı 35 ve üzeri ise 2 embriyo transferi yapılabilir. Türkiye’de hiçbir koşulda 3 embriyo transferi yapılamaz.

Embriyolar, rahim ağzından geçirilen ve kateter denilen ince bir plastik boru aracılığı ile anne rahmine yerleştirilir. Bu işlemler sonucu kadınların yaklaşık %50'sinde gebelik oluşur. Ancak bu gebeliklerin bir kısmı düşük ile sonlanır. Tedaviye giren çiftlerin uygulama başına yaklaşık %40'ında çocukları olur. Bu oran birçok uygulama sonucu %70- 80'lere çıkabilir. Geri kalan    %20- 30'luk grup modern tıbbın bütün olanaklarına rağmen günümüzde çocuk sahibi olamaz.

Tüp bebek yöntemlerinde gebelik şansını artırmak için, çeşitli ilaçlarla kadının yumurtalıklarında birden fazla yumurta hazırlanır. Birden fazla sayıda embriyo geliştirilmesi gebelik şansı olan embriyo elde etme şansını artırmaktadır.

Transfer sonrası elimizde gebelik şansı olan embriyo kalırsa, onları dondurarak saklama olanağına sahibiz. Embriyo dondurarak saklamanın iki koşulda faydası vardır.

• Eğer taze embriyo transferinden gebelik elde edilemez ise, yeni bir tedaviye gerek kalmadan sadece endometrium denilen rahim iç zarını basit tedaviler ile gebeliğe hazırlayıp donmuş embriyo transferi yapılabilir. Donmuş embriyo transferinde gebelik oranları taze embriyo transferleri kadar iyidir. Bu nedenle hastanın gebelik şansı olan embriyoları kaybedilmeden kullanılmış olur.
• Eğer taze transfer başarılı geçer ve sağlıklı bir bebek doğumu ile sonlanırsa, elimizdeki donmuş embriyolar ile gelecekte aile isterse tekrar gebelik elde edilebilir.